Αφορμή για τις παρακάτω σκέψεις, στάθηκαν οι πολλαπλές αναφορές και προτάσεις κατά το τελευταίο διάστημα,  πολιτικών προσώπων και ηγεσίας της Ασφαλιστικής Αγοράς, σχετικά με τις εξελίξεις στο χώρο των υπηρεσιών υγείας αλλά ιδιαίτερα στο ρόλο που καλείται αυτή να παίξει στην δημιουργία  ενός νέου συνταξιοδοτικού συστήματος, και τη συμμετοχή της στον 3ο πυλώνα ενός συστήματος συντάξεων που θα συν-λειτουργήσει με τα υπάρχοντα συστήματα της οικονομίας μας.

Τα παραπάνω δεν αποτελούν πρωτόγνωρο νέο στην αγορά μας. Είναι κάτι που συζητείται χρόνια και άλλα τόσα χρόνια παραμένει ως πρόταση προς ανάλυση και απόφαση… Η διαφορά όμως είναι ότι σήμερα φαίνεται να έχει ωριμάσει τόσο η κοινωνία όσο και η Ασφαλιστική Αγορά, για να γίνει το επόμενο βήμα. Όλοι πλέον συμφωνούν, ότι η χώρα χρειάζεται ένα νέο σύστημα συντάξεων που θα λύσει το ασφαλιστικό πρόβλημα, κάτι το οποίο αποτέλεσε μια από τις βασικές αιτίες της οικονομικής μας κρίσης,  με την παρεπόμενη κατάρρευση των συνταξιοδοτικών ταμείων (επικουρικών και κύριων) και τη δημιουργία τεράστιας ανασφάλειας στις τωρινές αλλά και στις επερχόμενες γενιές εργαζομένων. Στο νέο αυτό σύστημα θα πρέπει να αναθεωρηθούν οι θέσεις όλων για τις συντάξεις και τα ασφαλιστικά ταμεία, με την έννοια ότι κράτος, ασφαλισμένοι και οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες θα μοιράζονται (δίκαια) τους κινδύνους του συστήματος. Ακόμη θα πρέπει να συνυπολογιστεί ο δημογραφικός παράγοντας, που πιέζει συνεχώς προς τα πάνω τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά και οι πολιτικές φορολόγησης και κινήτρων, έτσι ώστε να επιτευχθεί ή ριζική αναδιάρθρωση.

Η νέα φιλοσοφία συντάξεων, συνοψίζεται στην ύπαρξη και παράλληλη λειτουργία των παρακάτω τριών πυλώνων :

Ο 1ος πυλώνας, ο υποχρεωτικός – δημόσιος ασφαλιστικός φορέας, είναι το κύριο – κρατικό ταμείο από το οποίο κάθε συνταξιούχος θα πρέπει να περιμένει μια ελάχιστη αλλά αξιοπρεπή σύνταξη. Το σύστημα του πρώτου πυλώνα καλύπτει δύο επίπεδα ασφάλισης: την κύρια ασφάλιση (περίπου 80% του συνόλου των συντάξεων) και την επικουρική ασφάλιση.

Ο 2ος πυλώνας είναι κυρίως τα επαγγελματικά ταμεία και μπορεί να είναι ένα μεικτό σύστημα (κρατικό ή/και ιδιωτικό). Η επαγγελματική ασφάλιση (occupational pension schemes), εισήχθη στην Ελλάδα σχετικά πρόσφατα (Ν. 3029/2002). Με τις διατάξεις του Νόμου αυτού παρέχεται η δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης, ως Ν.Π.Ι.Δ. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τα οποία τελούν, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Απασχόλησης και τον έλεγχο της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής. Σκοπός αυτών των ταμείων είναι η παροχή στους ασφαλισμένους συμπληρωματικής ασφαλιστικής προστασίας, πέραν της παρεχόμενης από την υποχρεωτική ασφάλιση για τους ασφαλιστικούς κινδύνους γήρατος, αναπηρίας, θανάτου, επαγγελματικού ατυχήματος, ασθένειας, διακοπής της εργασίας κ.ά. Οι παροχές που χορηγούν μπορεί να είναι σε είδος ή σε χρήμα και να καταβάλλονται περιοδικά (μηνιαία) ή εφάπαξ. Τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης ιδρύονται προαιρετικά ανά επιχείρηση ή κλάδους εργαζομένων, με πρωτοβουλία των εργαζομένων ή των εργοδοτών ή με συμφωνία των εργοδοτών και των εργαζομένων, καθώς επίσης με πρωτοβουλία των αυτοτελώς απασχολούμενων ή των ελεύθερων επαγγελματιών ή των αγροτών, υπό την προϋπόθεση ότι ο αριθμός των ασφαλιζόμενων μελών τους υπερβαίνει τους 100. Η υπαγωγή στην ασφάλιση των ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης είναι προαιρετική, σε αντίθεση με τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης. Τα επαγγελματικά ταμεία, που χορηγούν συνταξιοδοτικές παροχές, λειτουργούν με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα.

Ο 3ος πυλώνας αφορά την ατομική προαιρετική συνταξιοδοτική εξασφάλιση, μέσω αποταμιεύσεων, επενδύσεων και ιδιωτικών ασφαλιστηρίων ζωής. Εισφορές καταβάλλει ο ασφαλισμένος, ενώ ο πυλώνας είναι απόλυτα ανταποδοτικός και χρηματοδοτείται με τον κεφαλαιοποιητικό τρόπο. Οι παροχές του τρίτου πυλώνα λαμβάνουν συνήθως τη μορφή εφάπαξ ποσών και σπανιότερα τη μορφή ετήσιων ή περιοδικών πληρωμών. Σε αυτό το σημείο, καίριο ρόλο καλούμαστε να παίξουμε εμείς και η Ασφαλιστική μας Αγορά !

Κοινή πεποίθηση είναι ότι για την επιτυχή έκβαση των παραπάνω μεταρρυθμίσεων, θα πρέπει αυτές να γίνουν ταυτόχρονα και με σωστό σχεδιασμό , σεβόμενες το δικαίωμα εθελοντικής συμμετοχής των ασφαλισμένων, και με σοβαρή εποπτεία και δημιουργία πλαισίου που να εξασφαλίζει τη διαφάνεια και την ακεραιότητα του συστήματος. Τέλος αλλά εξίσου σημαντικό, θα πρέπει να προσεχθεί ο κίνδυνος για αύξηση εισοδηματικής ανισότητας και φτώχειας, αφού έχει αποδειχθεί ότι η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη, με την δημοσιονομική, τη δημογραφική αλλά και την ευρύτερη κρίση αξιών και αμφισβήτηση των πάντων, να καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη (σε παγκόσμιο επίπεδο) αλλά απόλυτα υποχρεωτική η ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος συνταξιοδότησης.

Μπορεί λοιπόν να βοηθήσει η Ιδιωτική Ασφάλιση παίζοντας ενεργό και ουσιαστικό ρόλο, στη δημιουργία ενός ασφαλούς και υγιούς συνταξιοδοτικού συστήματος στη νέα εποχή; Πρόσφατα διατυπώθηκαν από γνωστό πολιτικό πρόσωπο, τα εξής «Η Ιδιωτική Ασφάλιση στην Ελλάδα ως οικονομική δραστηριότητα ενέχει αντιφατικές εκτιμήσεις. Η δραστηριότητά της υπόκειται σε ταμπού και ιδεοληψίες που δεν συμβαδίζουν ούτε με το αποτέλεσμα της λειτουργίας της ούτε με τη θεσμική της παγκόσμια καταξίωση». Έτσι λοιπόν, πριν από κάθε απάντηση, είναι αναγκαίο, με σοβαρότητα να κάνουμε ορισμένες παραδοχές που αποτελούν τρόπο τινά και την αυτοκριτική μας ως αγορά. Η βασική παραδοχή είναι υπήρχε στο παρελθόν έντονη έλλειψη εμπιστοσύνης προς την αγορά μας, η οποία εξακολουθεί να υπάρχει, ευτυχώς όχι σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Σε αυτό, σημαντικό αρνητικό ρόλο έπαιξε και η στάση των πολιτικών που ακολουθήθηκαν για δεκαετίες. Αφενός επειδή υπήρχαν πολλά νομοθετικά κενά και παραθυράκια που επέτρεψαν προβληματικές εταιρείες να αλώσουν το χώρο μας και να κερδοσκοπήσουν, «τσαλακώνοντας» την αξιοπιστία της αγοράς και την εμπιστοσύνη των πολιτών, αλλά και γιατί το ίδιο το κράτος δημιουργούσε πάντοτε την αίσθηση ότι μπορεί να αναλάβει και να καλύψει όλους τους σοβαρούς κινδύνους στη χώρα μας (και εδώ φέρουν τεράστια ευθύνη οι πολιτικοί) με αποτέλεσμα η ανάληψη των κινδύνων αυτών από τις Ασφαλιστικές να πρόσκρουε διαρκώς σε μικροπολιτικές και σκοπιμότητες, βαθαίνοντας το ρήγμα και καταβαραθρώνοντας ακόμη περισσότερο την αγορά μας και τη δυναμική της. Πρόσφατα παραδείγματα αυτής της λανθάνουσας πρακτικής, αποτέλεσαν οι φονικές και καταστροφικές πυρκαγιές στο Μάτι και άλλες περιοχές της Χώρας μας, όπου η πολιτική σκοπιμότητα «κατήργησε» ουσιαστικά το ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης (κατά κινδύνων περιουσίας) όχι τόσο στην πράξη όσο στη συνείδηση του καταναλωτή πολίτη. Τέλος ταμπού και ιδεοληψίες είχαμε πάνω από όλους, εμείς οι ίδιοι, οι συμμετέχοντες ως εργαζόμενοι ή διαμεσολαβούντες στην αγορά αυτή, αφού επί χρόνια επιτρέπαμε τα κακώς κείμενα (κακοί συνάδελφοι, κακές εταιρείες, κακοί πωλητές, κ.ά.) να μας καπελώνουν και να μας καθηλώνουν σε μια αμήχανη όσο και άδικη στατικότητα.

Αν λοιπόν καταφέρουμε (και είμαι βέβαιος ότι μπορούμε) να αποτινάξουμε τόσο εμείς οι ίδιοι, όσο και να πείσουμε την κοινωνία και τους πολιτικούς να το κάνουν, τις ιδεοληψίες και ταμπού, προβάλλοντας καλύτερα το θετικότατο αποτέλεσμα της λειτουργίας μας, το σημαντικό μήνυμα έρχεται αβίαστα. Η αγορά μας και μπορεί και θέλει να παίξει το ρόλο της στη νέα κατάσταση των πραγμάτων. Και εκφράζοντας πιστεύω την άποψη της Διαμεσολάβησης, εμείς είμαστε έτοιμοι να τον υποστηρίξουμε. Γιατί έχουμε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας. Γιατί ξέρουμε ότι οι πελάτες μας εμπιστεύονται. Γιατί έχουμε αποδώσει χιλιάδες αποζημιώσεις και  έχουμε τιμήσει την εμπιστοσύνη των πελατών – καταναλωτών. Γιατί έχουμε εξυγιανθεί ακόμη περισσότερο με τη λειτουργία θεσμών και εποπτείας. Γιατί έχουμε εκσυγχρονιστεί. Γιατί έχουμε ανεβάσει ταχύτητες σε όλα, εκπαιδευτικό, επαγγελματικό, τεχνολογικό, θεσμικό, προσωπικό επίπεδο. Γιατί αυτή είναι η δουλειά μας και την κάνουμε με επαγγελματισμό (σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί η ανάγκη απόκτησης ακόμη μεγαλύτερης επιμόρφωσης και εξειδίκευσης μας , αφενός λόγω  της πώλησης του συγκεκριμένου αγαθού αλλά και λόγω των ειδικών απαιτήσεων μεγάλης μερίδας ενήμερου και καχύποπτου κοινού).

Τέλος γιατί θέλουμε και εμείς, όπως και το σύνολο των εργαζομένων, να επιβιώσουμε, να εργασθούμε και να συνταξιοδοτηθούμε σε ένα πιο ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον όπου δεν θα μας τρομάζει η αβεβαιότητα του μέλλοντος. Γιατί τελικά, αυτή είναι η εξέλιξη διεθνώς και γιατί αποδεδειγμένα εμείς κοιτάμε μπροστά και δίνουμε εδώ και χρόνια δείγματα γραφής, προόδου, εξέλιξης και επαγγελματισμού.

 

Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Ε.Ε.Α.Ε

Χάρης Αλεξόπουλος